การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสบการณ์ทางจิตใจของหญิงม่ายจากเหตุการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ด้วยระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ แนวปรากฏการณ์วิทยา ผู้ให้ข้อมูล คือ หญิงผู้สูญเสียสามีจากเหตุการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ อายุระหว่าง 37 ถึง 54 ปีจำนวน 10 ราย เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาจากบทสัมภาษณ์และข้อมูลภาคสนาม
ผลจากการศึกษา พบว่า หญิงม่ายผู้ให้ข้อมูล มีประสบการณ์ทางจิตใจ ดังนี้ ประการแรก หญิงม่ายมีความทุกข์ที่ปรากฏขึ้นในใจ 3 ลักษณะ คือ 1) ความทุกข์จากการพลัดพราก แสดงออกด้วยอาการสับสน ไม่รู้จะอยู่อย่างไร และเศร้าใจ อาลัยอาวรณ์ 2) ความทุกข์จากการขาดที่พึ่ง แสดงออกด้วยอาการ ว้าเหว่ สิ้นหวัง กลัว ขาดความมั่นใจในชีวิต 3) ความทุกข์จากคนรอบข้างไม่เข้าใจ เกิดจากความเจ็บปวดใจเมื่อลูกตอกย้ำ และถูกบีบคั้นจากคนรอบข้าง ประการต่อมา สายสัมพันธ์ที่ต่อเนื่องภายในใจ 3 ลักษณะ คือ 1) รู้สึกเหมือนสามีผู้ล่วงลับยังวนเวียนอยู่ ด้วยการรับรู้การกลับมาของสามีและความรู้สึกเหมือนสามีคอยดูแลช่วยเหลือ 2) การหวนระลึกถึงสามีผู้ล่วงลับ ด้วยการย้อนระลึกและหลีกเลี่ยงข้าวของเครื่องใช้ รวมทั้งสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับผู้เสียชีวิต และ 3) การดำรงชีวิตโดยยึดแบบอย่างสามีเป็นแนวทาง ด้วยการเอานิสัยบางอย่างของสามีมาใช้ การใช้คุณลักษณะของสามีเป็นแนวทางอบรมเลี้ยงดูลูก และการทำความปรารถนาของสามีให้สำเร็จ ประการสุดท้าย ชีวิตสู่การผ่านพ้นความทุกข์ 2 ลักษณะ คือ 1) กลวิธีเยียวยาจิตใจตนเอง ด้วยการทำใจยอมรับ การสร้างพลังทางบวกด้วยตนเอง การมีวิธีเสริมสร้างพลังใจจากแหล่งภายนอก และการได้รับความช่วยเหลือเยียวยาทางสังคม 2) การเห็นคุณค่าชีวิตจากความทุกข์ ด้วยการเข้าใจว่าความตายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต การสู้ชีวิตเพราะต้องเป็นทั้งพ่อและแม่ รวมทั้งการเรียนรู้ความเข้มแข็งจากความยากลำบากในชีวิต ผลการศึกษาครั้งนี้ ทำให้เข้าใจประสบการณ์ทางจิตใจของหญิงม่ายจากเหตุการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ และนำผลการศึกษาที่ได้ไปใช้เป็นแนวทางการฟื้นฟูและช่วยเหลือทางด้านจิตใจแก่สูญเสียคนรักอย่างกะทันหันต่อไป (หริรัษ์ แก้วกับทอง, 2554)
